RAQAMLI RIVOJLANISHNING USTUVOR YO‘NALISHLARI

Birinchidan, elektron hukumatni rivojlantirishda yagona texnologik yondashuvni ta’minlash. Ya’ni elektron hukumat axborot tizimlari o‘zaro hamkorlikda ishlashi uchun ularni yagona texnologik yondashuv asosida joriy qilish kerak.

Bu borada Markazimiz har bir axborot tizimi ishlab chiqilishidan oldin texnik hujjatlarni ekspertizadan o‘tkazib, o‘zaro integratsiyasi, bir xil markaziy ma’lumotlardan, yagona identifikatsiya tizimlaridan foydalanish, ular orqali elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatishga e’tibor qaratmoqda.

Ikkinchidan, davlat organlari va tashkilotlarida raqamli rivojlanishning ustuvor yo‘nalishlarini ishlab chiqish.

Markazimiz har bir davlat organi va tashkilotida raqamli rivojlanish darajasini reyting asosida baholab boradi va yaxshi – “yashil”, o‘rta – “sariq” va yomon — “qizil” ro‘yxatlarga ajratadi. Shu bilan birga, davlat organlari va tashkilotlarini “yashil” ro‘yxatga o‘tkazish maqsadida ustuvor yo‘nalishlar aks etgan tavsiyalar ishlab chiqiladi.

Solishtirish uchun: 2021-yil boshida 21 ta davlat organi va tashkiloti “yashil” ro‘yxatda bo‘lgan, bugungi kunga kelib ular soni 66 taga yetdi, ya’ni 3 barobarga oshdi. Lekin shu bilan birga hali 29 ta davlat organi va tashkiloti “sariq” va “qizil” ro‘yxatlarda turibdi.

Uchinchidan, elektron hukumat sohasidagi loyihalar va dasturlarni amalga oshirish bosqichlarini muvofiqlashtirish.

Amalga oshiriladigan elektron hukumat sohasidagi loyihalar va dasturlar har bir davlat organi va tashkiloti raqamli rivojlanishining ustuvor yo‘nalishlaridan kelib chiqib belgilangan. Ularni amalga oshirish bosqichlari muntazam nazorat qilib boriladi va muvofiqlashtiriladi. Bu borada “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi doirasida 2 mingdan ortiq loyiha doimiy nazoratimizda.

Shuningdek, Elektron hukumat loyihalarini boshqarish markazi aholiga elektron davlat xizmatlari ko‘rsatish tizimini takomillashtirib, ishbilarmonlik muhitini tubdan yaxshilash, ortiqcha byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish borasida ham muhim ishlarni bajarmoqda. Jumladan, my.gov.uz (Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali) hamda “Litsenziya” axborot tizimi orqali 330 ga yaqin xizmatni onlayn shaklda ko‘rsatish yo‘lga qo‘yilgan (o‘tgan yilning shu davriga nisbatan o‘sish ko‘rsatkichi – 142 foiz). Yil yakuniga qadar yana 60 ta elektron davlat xizmati joriy qilinadi va barchasining to‘lov jarayoni Yagona billing tizimiga ulanadi.

Bugungi kunda mazkur portalda ro‘yxatdan o‘tgan foydalanuvchilar soni 1 million 600 mingdan oshgan.

Ularning portal xizmatlaridan foydalanishi yil boshidan buyon jami 4 milliondan ortgan (o‘tgan yilga nisbatan 204 foiz o‘sgan). Natijada aholining 18 milliard so‘mdan ortiq mablag‘i iqtisod qilinishiga erishildi. Endi 34 turdagi ma’lumotnoma va hujjatlarni elektron hamkorlik orqali olish yo‘lga qo‘yilgani hisobiga aholining oyiga o‘rtacha 1,3 milliard so‘m (bir yilda 16,8 milliard so‘m) mablag‘i tejalishi kutilmoqda. Yagona portalning mobil ilovasida esa, aholi va yuridik shaxslarga 111 turdagi elektron davlat xizmatlari taqdim etilmoqda.

E’tiborli jihati: elektron hukumat tizimini takomillashtirish, dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalarining mahalliy bozorini yanada rivojlantirish maqsadida barcha hududlarda IT-parklar tashkil etish, sohani malakali kadrlar bilan ta’minlashni ko‘zda tutuvchi loyihalar amalga oshirilmoqda. Jumladan, aynan “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi doirasida davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlarini raqamlashtirish bo‘yicha jami 444 ta loyiha ijrosi belgilangan. Hozirgi kunda ushbu loyihalarning 290 tasi bajarildi, 154 ta loyiha bo‘yicha ishlar davom etyapti.

Hududlar va 29 ta namunaviy tumanni raqamlashtirish bo‘yicha 2022-yil yakuniga qadar 1644 ta loyihani amalga oshirish topshirilgan bo‘lsa, shu kunga qadar ulardan 1416 tasi tatbiq etildi va 228 tasi bajarilmoqda.

DAVLAT XIZMATLARI KO‘RSATISHDA YANGICHA TIZIM AFZALLIGI

Aholiga davlat xizmatlarini ko‘rsatishda adolat va shaffoflikka erishish uchun barcha tarmoqlar raqamlashtirila boshlandi. Masalan, “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimini joriy etish ortidan ijtimoiy nafaqa tayinlashda fuqarolardan 11 turdan ortiq turli hujjatlarni talab qilish bekor qilindi va bu turdagi moddiy yordam puli 1,5 milliondan ziyod oilaga avtomatlashtirilgan tarzda ajratildi.

“Raqamli bojxona” loyihasi orqali esa, bojxona rasmiylashtiruvida inson omilini keskin qisqartirishga e’tibor qaratildi. Xususan, 7 ta hududdagi (Qashqadaryo, Xorazm, Sirdaryo, Toshkent, Buxoro, Farg‘ona, Jizzax) tovarlar rasmiylashtiruvi masofadan o‘tkazilib, byudjetga undirilgan to‘lovlar 52 foizga va deklaratsiyalar soni 17 foizga ortdi.

Bojxona postlarida huquqbuzarlik xavfini aniqlash tizimi takomillashtirilishi natijasida eksport tovarlarini avtomatik rasmiylashtirish 14 barobarga oshdi. Import tovarlari ko‘rigida huquqbuzarliklarni aniqlash samarasi 2,1 barobarga, ushlab qolingan noqonuniy tovarlar qiymati 55 foizga ko‘paydi. Respublika bojxona postlariga 7 mingdan ortiq nazorat-o‘lchov moslamasi o‘rnatilishi hisobiga 2-3 kungacha davom etadigan bojxona tekshiruvlari vaqtini 10-15 daqiqagacha qisqartirishga erishildi.

Aholi hayoti farovonligini o‘ylab yo‘lga qo‘yilgan loyihalardan biri – raqamlashgan “Tez tibbiy yordam” tizimi bo‘lib, u ham o‘zini deyarli oqladi. Shifokorlarning chaqiruv joyiga yetib kelishgacha bo‘lgan vaqt 2 barobarga qisqardi. Avvallari murojaat maxsus guruhga 30 daqiqada yetkazilgan bo‘lsa, hozir 1 daqiqani tashkil etyapti. Ma’lumotlar qaytadan yozib olinmay, tizimga kiritilgani to‘g‘ridan to‘g‘ri planshetga yo‘naltirilyapti. Natijada ishchi guruhi planshet orqali ham murojaatchi haqidagi ma’lumotlarni, ham xaritadagi manzilni ko‘ra oladi.

Yanada qulay tomoni tez yordam mashinalari manzilga ildamroq yetib borishi uchun ularga o‘rnatilgan GPS texnologiyasi va datchiklar qaysi ko‘chada tirbandlik bor-yo‘qligini aniqlab, eng optimal yo‘lni belgilab beradi. Faoliyat avtomatlashtirilishi hisobiga jarayonlar qisqardi, kerak bo‘lmagan bosqichlar olib tashlandi. Operatorlarga, brigada feldsherlari hamda shifokorlarga juda katta qulayliklar yaratildi. Eng muhimi, aholiga tezkor va sifatli xizmat ko‘rsatishga erishildi. Ya’ni tezkor yo‘lga chiqqan guruh yangi texnologiyalar sharofati bilan “Eng qimmatli birinchi soat”da bemorlarga sifatli tez tibbiy yordam ko‘rsatishga muvaffaq bo‘lyapti.

Zamonaviy texnologiyalar va elektronlashtirish tufayli bugun tez tibbiy yordamga keltirilgan dorilar hisoboti, ularning taqsimoti, sarflanishi, har bir brigada sumkasida nimalar borligi, to‘liq ta’minlanganlik darajasi – hamma-hammasini nazorat qilish imkoniyati yaratildi. Bu o‘z-o‘zidan “103” xodimlari – hisobchilar, statistika bo‘limi, rahbariyat, dorixona, omborxona mutaxassislari hamda operatorlarga ham juda katta qulayliklar olib keldi. Hozircha Toshkent shahrida yaxshi natija ko‘rsatayotgan ushbu loyihani bosqichma-bosqich respublikamiz bo‘ylab joriy etish ko‘zda tutilgan.

Respublikadagi umumta’lim maktablarida joriy etilgan “Elektron kundalik” tizimi har chorakda o‘qituvchilarning 20 soatgacha vaqtini tejayapti. Qog‘oz ko‘rinishidagi kundalik va jurnallarning bekor qilinishi hisobiga yiliga 4,5 milliard so‘mgacha byudjet mablag‘lari iqtisod qilinishi ko‘zlanyapti.

“E-XSUD” tizimi orqali sudlar faoliyatini raqamlashtirish tufayli soha xodimlarining ish vaqti 7 baravargacha qisqarishiga hamda qog‘oz iqtisod qilinishi ortidan yiliga davlat byudjetiga 10,5 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ tejalishiga erishildi.

Raqamli texnologiyalar ishlab chiqarish sur’atlarini oshirish ham o‘z samarasini bermoqda. Masalan, Navoiy kon-metallurgiya kombinatida avtomatlashgan boshqaruv tizimi ishga tushirilishi natijasida ish unumdorligi oshib, quvvat sarfini kamaytirishga muvaffaq bo‘lindi. Olmaliq kon-metallurgiya kombinati faoliyatida texnologik hamda xizmat transporti vositalariga GPS nazorat tizimi o‘rnatilishi hisobiga yoqilg‘i-moylash materiallarini tejash, harajatlarni iqtisod qilish, ish unumdorligini oshirishga erishilyapti.